Autumn Glow: realistische nucleaire crisisoefening bij Borssele
In oktober vond de nationale nucleaire oefening "Autumn Glow" plaats bij de kerncentrale van Borssele. Tijdens deze grootschalige oefening werd een ernstig incident met risico op lozing gesimuleerd. Het doel was om crisisprocedures en samenwerking tussen overheden, veiligheidsregio’s en ketenpartners te testen en verbeteren.
Ochtendalarm en eerste respons
Hoe te handelen en communiceren rondom een groot incident in een kerncentrale? Wie heeft welke rol en wat is nodig voor een soepele samenwerking? Deze vragen stonden dinsdag 15 oktober centraal tijdens de nationale nucleaire oefening “Autumn Glow”. De oefening werd georganiseerd door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Justitie en Veiligheid, samen met de Veiligheidsregio’s Zeeland en Midden West-Brabant, de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) en het RIVM. Ze oefenden met een fictief incident bij de kerncentrale Borssele.
Het gesimuleerde incident begon om 07:00 uur, waarna de Veiligheidsregio Zeeland direct voorzorgsmaatregelen moest nemen, zoals evacuatie en schuilmaatregelen. "De regio kan niet wachten tot alle feiten duidelijk zijn, dus deze eerste respons wilden we specifiek oefenen," zegt Coördinerend Beleidsadviseur Machiel Kleemans, die de voorbereiding leidde. De crisisstructuren en het Landelijk Crisisplan Straling, gebaseerd op eerdere aanbevelingen, werden met succes getoetst.
Werken in de responscel
Zowel de regio als het Rijk werkten met een eigen responscel. Crisismanager Lune Zijnen zat in de landelijke responscel en kroop in de rol van DCC-partners om collega’s te voorzien van informatie en kritische vragen. "De energie was hoog en het team werkte keihard om een compleet beeld te vormen. In de responscel ervaar je minder directe druk, maar je merkt hoe belangrijk samenwerking en communicatie zijn."
Leren en verbeteren
Organisaties die een rol hebben tijdens grote incidenten zijn op basis van nationale en internationale richtlijnen verplicht om regelmatig te oefenen. Crisiscoördinator Yvonne Scherpenhuizen: "Er zijn crisisplannen en draaiboeken, maar die moeten aan de praktijk worden getoetst. Wat werkt, wat niet, en weet iedereen wat zijn of haar rol is? Dat is allemaal noodzakelijk en nuttig. Daarom was deze oefening “Autumn Glow” van grote waarde. De voorbereiding voor deze landelijke oefening duurde bijna een jaar en betrok meer dan 200 mensen. IenW had de regie en werkte samen met verschillende organisaties om voorbereide plannen, procedures en mogelijke maatregelen te toetsen. Het doel was niet alleen om de veiligheid en vitale voorzieningen bij een kernongeval te waarborgen, maar ook om bredere lessen te trekken voor andere incidenten, zoals calamiteiten in de chemische industrie. Een belangrijke les uit de voorbereiding was dat de focus bij stralingsincidenten nog te veel op woordvoering lag, terwijl een bredere samenstelling van crisisteams effectiever bleek. Dit inzicht is direct in de praktijk gebracht door crisisteams diverser samen te stellen, zodat besluitvorming en coördinatie beter aansluiten op de complexiteit van dergelijke crises."
Hoge druk en realistische dilemma’s
Tijdens de oefening werden besluiten genomen onder hoge druk. Er werden dilemma’s besproken over evacuaties, jodiumtabletten en informatievoorziening. De oefening zelf begon regionaal bij de kerncentrale in Borssele. Vervolgens werd landelijk opgeschaald. De focus lag op snel en zorgvuldig maatregelen en besluiten nemen en goed met elkaar afstemmen. "De samenwerking was goed, maar zelfs getrainde teams merken dat een crisissituatie altijd anders loopt dan verwacht," aldus Scherpenhuizen.
Evaluatie en vervolg
De oefening was succesvol, maar er zijn altijd verbeterpunten. "Zijn alle vergaderingen echt nodig, of moet je soms stappen overslaan om sneller te handelen?" vraagt Kleemans zich af. De evaluatie wordt naar verwachting in maart 2025 opgeleverd en zal verdere aanbevelingen bevatten, waarna betrokken partijen ermee aan de slag kunnen.
De dag na Autumn Glow
Deze afsluitende reflectie onderstreept het belang van voorbereiding en leren. Al in de aanloop naar de oefening zijn draaiboeken, protocollen en scenario’s kritisch bekeken en bijgesteld op basis van eerdere evaluaties, zoals die uit 2018. Dit zorgde voor een sterke basis voor een realistische en effectieve crisissimulatie.
De oefening wordt gezien als een waardevolle ervaring, waarin met volle inzet is samengewerkt. De combinatie van een realistisch scenario, duidelijke doelen en leermogelijkheden droeg bij aan een effectieve voorbereiding op toekomstige crises.
Scherpenhuizen concludeert: "Je haalt bij een crisisoefening nooit een 10, en dat is juist goed. Opleiding en ervaring blijven een continu proces."